In een samenleving waar digitalisering een grote rol speelt is het noodzakelijk dat iedereen digitaal geletterd is. Programmadirecteur Netwerk Mediawijsheid Mary Berkhout-Nio legt uit waarom digitale geletterdheid voor iedereen zo belangrijk is en waarom dit binnen het onderwijs groots aangepakt dient te worden.
Mary Berkhout-Nio
Programmadirecteur Netwerk Mediawijsheid
Breed begrip
Het begrip mediawijsheid is breed. In het onderwijs is dit opgenomen als onderdeel van digitale geletterdheid. “Onze samenleving medialiseert en digitaliseert. We kunnen niet meer zonder het gebruik van media in ons dagelijks leven – van werk, tot vervoer, sociale contacten, persoonlijke ontwikkeling en zorg. Er is achterliggende kennis en kritisch begrip nodig betreft de werking van media.
Het gaat hier om de banen van de toekomst, kansen die technologieën bieden voor onze welvaart en welzijn. Daarnaast spelen ook risico’s voor de samenleving als geheel door polarisatie, digitaal burgerschap en ethische kwesties een rol. Voor wie niet (naar vermogen) mediawijs of digitaal geletterd is, dreigt uitsluiting en verlies van de regie over zijn of haar leven.”
MediaMasters
Om de hele bevolking de nodige vaardigheden bij te brengen, is het nodig om te starten bij de jeugd. “Een belangrijke opbrengst van de lopende onderwijsvernieuwing is dat digitale geletterdheid en daarmee mediawijsheid, opgenomen moet worden in de kerndoelen van het basis- en voortgezet onderwijs. Helaas is dat nu nog niet het geval.
Intussen kunnen we niet achteroverleunen als we willen voorkomen dat de huidige generatie zonder digitale vaardigheden van school komt. Als netwerk van meer dan duizend organisaties grijpen we in om op meerdere manieren de implementatie te ondersteunen en te versnellen. Dat gebeurt onder andere door de jaarlijkse ‘Week van de Mediawijsheid’. Veel partners doen hieraan mee, denk hierbij aan bibliotheken, musea, uitgeverijen, hogescholen en mediabedrijven.
We kunnen niet achterover blijven leunen
Beroepen van de toekomst
“Digitale geletterdheid binnen het onderwijs is ook belangrijk om toekomstige beroepsgroepen goed op te kunnen leiden. Er zijn drie beroepssectoren waar mediawijsheid en ondersteuning bij mediagebruik het meest nodig zijn; binnen het onderwijs zelf, mediamakers en zorg en welzijn. In 2020 starten we met een speciaal programma in deze drie sectoren gericht op docenten van mbo, hbo en wo-opleidingen. De focus ligt daarbij op het herkennen van desinformatie en in het verlengde nemen we digitale geletterdheid mee.”
Kwalificatie-eisen
“Om onze ambitie – verankering en borging van digitale geletterdheid in álle lagen van het onderwijs – te bereiken is ook een breed aanbod van bij- en nascholing nodig voor alle docenten; van basisschool tot en met universiteit. Het beschikken over mediawijsheid en digitale vaardigheden zou onderdeel moeten zijn van standaard kwalificatie-eisen.
Nieuwe ontwikkelingen
Media en digitalisering ontwikkelen zich voortdurend. Vijf jaar geleden was er meer kennis nodig over sociale media, filterbubbles en games. Tegenwoordig gaat het over deepfakes, algoritmes en The Internet of Things. Naar verwachting willen wij over vijf jaar meer weten over quantumcomputers en DNA-datastorage. Het is daarom belangrijk dat docenten zich voortdurend blijven bijscholen.
Hiernaast is er meer wetenschappelijke kennis nodig. We hebben daarom begin dit jaar de Mediawijsheid Wetenschappelijke Raad in het leven geroepen. Een Raad met twintig wetenschappers van een breed scala aan disciplines, universiteiten en onderzoeksinstituten. Samen zullen zij richting geven aan toekomstig onderzoek op het gebied van mediawijsheid.”